Gdzie znajdziemy najwięcej wapnia?

Dlaczego potrzebujemy wapnia 

Wapń jest głównym składnikiem mineralnym ludzkiego organizmu niezbędnym do jego prawidłowego funkcjonowania. Chociaż 99% zasobów wapnia w organizmie jest przechowywane w kościach i zębach, to jest on również niezbędny m.in. do tego, aby mięśnie (w tym serce!) kurczyły się prawidłowo. Wapń bierze też udział w procesie krzepnięcia krwi, działaniu niektórych enzymów, budowie hormonów i przekazywaniu bodźców nerwowych. Udowodniono, że wapń pomaga w zapobieganiu nadciśnieniu. Coraz częściej, podkreśla się rolę wapnia jako składnika diety niezbędnego do ochrony przed otyłością, cukrzycą typu 2 oraz rakiem sutka, jelita grubego i prostaty.

Przyczyny i objawy niedoboru i nadmiaru wapnia

Zbyt uboga w wapń dieta, złe wchłanianie albo nadmierne wydalanie może prowadzić do jego niedoborów w organizmie człowieka. Długotrwałe niedobory wapnia w diecie niemowląt i dzieci mogą przyczynić się do rozwoju krzywicy. W przypadku osób dorosłych niedostateczna ilość wapnia może powodować demineralizację kości i zwiększać ryzyko rozwoju osteoporozy.
Brak odpowiedniej ilości tego pierwiastka może wywoływać tężyczkę, zaburzenia neurologiczne i wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Jednym z objawów niedoboru wapnia może być hipokalcemia (zmniejszenie stężenia wapnia w surowicy krwi), u której podłoża leżą najczęściej zaburzenia hormonalne. Objawami hipokalcemii są m.in. niewydolność serca i zaburzenia rytmu serca, drętwienie i mrowienie w palcach, skurcze mięśni, drgawki. Nieleczony niedobór wapnia może doprowadzić do śmierci.

Nadmiar wapnia raczej nie występuje u osób przestrzegających zasad zróżnicowanej diety. Może się jednak pojawić w przypadku przedawkowania witaminy D u małych dzieci lub przyjmowania bardzo dużych dawek wapnia (3-4 g na dobę) przez osoby dorosłe. U niektórych osób przyjmujących suplementy wapnia mogą wystąpić działania niepożądane ze strony żołądka i jelit, w tym gazy, wzdęcia, zaparcia lub połączenie tych objawów. Nadmiar wapnia w organizmie może być także przyczyną powstawania kamieni nerkowych, niewydolności nerek oraz zaburzać wchłanianie żelaza, cynku i magnezu. Hiperkalcemia zwiększa ryzyko zwapnienia naczyń, chorób sercowo-naczyniowych i wystąpienia raka prostaty.

Źródła wapnia w żywności

Najłatwiej dostępnym i zarazem najbogatszym źródłem dobrze przyswajalnego wapnia jest mleko i produkty pochodzenia mlecznego m.in. sery, zwłaszcza żółte, maślanka, kefir i jogurt. Jednak szklanka (250 mililitrów) mleka lub fermentowanego produktu mlecznego zawiera ok. 300 mg wapnia, co w około 30% pokrywa dzienne zapotrzebowanie zdrowej dorosłej osoby. Znaczące ilości wapnia zawierają także niektóre produkty roślinne takie jak jarmuż, brokuły, natka pietruszki, szpinak, suche nasiona różnych gatunków fasoli i orzechy, jednak z wielu z nich jest on słabo przyswajalny. Do bogatych źródeł tego pierwiastka nalezą także konserwy rybne i ryby wędzone spożywane wraz z ośćmi. Wapń obecny jest także w wodzie mineralnej i wodzie pitnej. Czynnikami zwiększającymi wchłanianie wapnia z diety są laktoza, niektóre aminokwasy oraz witamina D.

Co z weganami…? 

Osoby na dietach roślinnych mogą wzbogacić swoją dietę w wapń czerpiąc go głównie z roślin strączkowych, napojów roślinnych wzbogacanych w wapń (np. mleko roślinne), zielonych warzyw (brokuły, kapusta pak choi, jarmuż). W wapń bogate są także figi i nasiona, np. mak i słonecznik. Należy jednak pamiętać, że przyswajalność wapnia z produktów roślinnych jest zazwyczaj mniejsza niż z mleka i jego przetworów. 



Źródła:
1. www.portaldietetyka.pl Polskie Towarzystwo Dietetyki;
2. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Calcium-HealthProfessional
3. Normy żywienia dla populacji Polski, pod. red. prof. dr hab. n. med. Mirosława Jarosza, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017, s. 204-207;
4. https://dieta.mp.pl/zasady/73823,wapn

Uwaga! Nie jestem lekarzem, ani farmaceutą. Zawarte w tym artykule informacje opracowałam na podstawie podanych w przypisach źródeł. W żadnym wypadku nie zastąpią one wizyty u lekarza ani konsultacji farmaceuty. Należy pamiętać, że żadne suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety.