Nietypowe sztućce

Nietypowe sztućce

Jak wygląda nóż do masła i nóż do sera

Czym jeść homara i ślimaki

Normy społeczne obowiązujące przy stole zależą od kultury. Wszyscy wiedzą że Azjaci używają pałeczek, mało kto wie, iż w dobrym guście jest tam głośne siorbanie – w ten sposób dajemy do zrozumienia że jesteśmy zadowoleni ze smaku. Arabowie i Hindusi za normalne uznają dostarczanie pożywienia do ust palcami prawej ręki. W kulturze europejskiej natomiast potrzebujemy noża i widelca.

Widelec do sardynek

Zbliżający się okres świąteczny większości Polaków kojarzy z ciepłą, rodzinną atmosferą i tradycyjnymi potrawami spożywanymi w gronie najbliższych. Ten odwieczny model jednak nieubłaganie odchodzi do lamusa. Coraz częściej traktujemy ten czas jako kilka dodatkowych dni wolnych, które warto poświęcić na popijanie drinków z palemkami na tropikalnych plażach. Rośnie też popularność bankietów, eleganckich kolacji, czy wigilii firmowych. Na tego typu imprezach spotkać się można z zastawą stołową, która wielu nas wyda się zagadkowa i tajemnicza. Jak poruszać się w świecie tych wymyślnych narzędzi, aby nie zostać uznanym za dzikusa? Na te trudne pytania odpowiada Dominika Górksa przedstawicielka firmy Hefra, która zajmuje się produkcją sztućców od niemal dwóch wieków.

Noże do sera i masła

- Czy istnieje jakaś jedna prosta zasada, która na eleganckim przyjęciu pozwoli nam zgadnąć, po które sztućce powinniśmy sięgać przy kolejnych daniach - nawet jeśli nie wiemy ile ząbków ma widelec do mięsa albo jak wygląda nóż do steków?
- W zależności od menu i rodzaju przyjęcia możemy wyróżnić dwa typu ułożenia nakrycia - nakrycie podstawowe oraz nakrycie rozszerzone. Szczęśliwie w obu przypadkach zasada postępowania jest taka sama. Skrajnie położone sztućce używane są w pierwszej kolejności, potem kolejne i następne. Przy nakryciu nie powinno znajdować się więcej niż trzy pary sztućców - pozostałe podawane są przy serwowaniu kolejnych dań. W przypadku nakrycia podstawowego, na stole zauważymy sztućce do obiadu składającego się z trzech dań. Po prawej stronie bliżej talerza będzie leżał nóż (skierowany ostrzem w lewo), po jego prawej stronie - łyżka do zupy. Po lewej stronie talerza podany zostanie widelec. Łyżeczka do herbaty i widelczyk do deseru ułożone będą na górze nakrycia - trzonek łyżeczki powinien być skierowany w prawo, a widelczyka w lewo. Jeśli do posiłku podane będzie pieczywo i masło, zostaną one ustawione po lewej stronie widelca, wraz z osobnym nożem do masła. Jeżeli serwowane będą sery - nóż i widelec do serów, będą się znajdowały powyżej nakrycia. Na przyjęciach składających się z wielu dań, obok talerza znajdziemy znacznie więcej sztućców. Ich ułożenie wynika z kolejności serwowanych dań - do pierwszego dania sztućce zewnętrzne itd. Najczęściej nakrycie rozszerzone składa się z: dużego noża (stołowego), mniejszego noża do przystawek (obiadowo-deserowego), noża do ryb, dużego widelca (stołowego), mniejszego widelca do przystawek (obiadowo-deserowego), widelca do ryb, łyżki do zupy (stołowej), widelczyka do ciasta, łyżeczki do herbaty, serwetki i bazy pod talerz, na którym ustawiamy zastawę. Baza ta wyznacza środek całego nakrycia.

 Widelec do ślimaków i skorupiaków

- Najwięcej niepewności budzą chyba sztućce do ryb, owoców morza i ślimaków. Patrząc na niektóre z nich bardzo trudno się domyślić do czego mogą służyć.
- Sztućce do ryb są bardzo charakterystyczne. Widelec ma cztery ząbki i jest szerszy w środkowej części. Z kolei nóż jest ostro zakończony i nieco ścięty, co ma ułatwić oddzielanie ości od mięsa. Największą różnorodność sztućców faktycznie spotykamy w przypadku owoców morza i ślimaków. Widelce do ślimaków mają dwa ząbki i są serwowane ze specjalnymi szczypcami. Z kolei widelec do homara jest bardzo długi, zakończony niewielkim rozwidleniem. Do wydobywania mięsa homara służy wąski szpikulec. Natomiast szczypce do homara są okazałe i bardzo ostre. Nóż do ostryg ma krótkie, grube i spiczaste ostrze służące do podważania muszli. Ponadto do spożywania ostryg służy również specjalna, szeroka łyżka zakończona dwoma ząbkami.

 Zestaw do serwowania ryb

- Wątpliwości budzi też fakt sięgania po jedzenie serwowane w półmiskach. Czy wypada po nie sięgać własnym widelcem lub łyżką?
- Zdecydowanie nie. Do każdej potrawy stojącej na stole potrzebne są dodatkowe sztućce - nazywane serwingowymi lub środka stołu. Niektóre z nich także mają niezwykłe kształty. Oto przykładowe sztućce do serwowania potraw, z którymi możemy się spotkać:

• widelec półmiskowy - dość masywny, z długimi ostrymi zębami; służy do nakładania np. pokrojonej pieczeni,
• łyżka do sałatek - głębsza i większa od typowej łyżki do zupy; wykorzystywana jest do drobno posiekanych sałatek, można ją podać samą,
• widelec do sałatek - właściwie to łyżka z dziurami, ułatwiającymi odsączanie nadmiar sosu; stanowi komplet z łyżką,
• widelec do sardynek - szerokie widełki z listewką ułatwiają odsączenie oleju i przenoszenie ryb; widelec ten przydaje się także do serów (np. sera mozzarella z pomidorami) i wszelkiego rodzaju pikli,
• nóż do tortów - ma długie ostrze, dość szerokie, ale węższe niż nóż do ryb; ostry czubek ułatwia porcjowanie ciasta,
• widelec do zakąsek - ma dwa zęby dłuższe niż w zwykłym widelcu; kładzie się go np. przy wędlinie czy śledziach,
• widelec do serwowania ryb - ma cztery szerokie, ostre zęby; podajemy nim np. dzwonka lub filety ryb oraz rybę po grecku, 
• nóż do serwowania ryb - ma szerokie ostrze ścięte z jednej strony, które umożliwia oddzielenie porcji i przenoszenie ich na talerz,
• łyżka półmiskowa - ma większą czaszę od typowej łyżki do zupy i dłuższą rękojeść; służy do nakładania ryżu, ziemniaków czy kaszy,
• łyżka do soli - charakteryzuje ją mała, okrągła czasza i krótka rękojeść; może też służyć do nabierania chrzanu lub ćwikły,
• czerpak sosu - miniaturka łyżki wazowej; dzióbek zapobiega zaplamieniu obrusa i ułatwia serwowanie sosu.

Widelec do sardynek

- Co powinniśmy zrobić ze sztućcami kiedy przerywamy lub kończymy posiłek? 
- Sztućce raz wzięte do rąk, nie powinny z powrotem dotykać obrusa. Po zjedzeniu zupy, łyżkę pozostawiamy w talerzu. Odkładając nóż i widelec nie wolno opierać ich o stół czy brzeg talerza. Kładziemy je bezpośrednio na talerzu. Układ odłożonych sztućców ma swoją symbolikę. Położone prostopadle w oddaleniu od siebie mówią o chwilowej przerwie w trakcie jedzenia, dodatkowo skrzyżowane - świadczą o prośbie by nie zabierać pustego talerza (możliwość dokładki). Natomiast ułożone równolegle, w taki sposób, by wskazywały godzinę piątą, oznaczają zakończenie konsumpcji.

Łyżka do sosu